"Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifleri" kapsamında faaliyet gösteren Erzin Kadın Eli Kooperatifi'nin başkanı Nagihan Güner'le bir araya geldik.
Söyleşinin ertesi günü, "EkoDoku" isimli yine kadın istihdamı içerikli üç günlük bir fuara katılmak için Hatay'a gideceklerdi.
Erzin Kadın Eli Kooperatifi, Erzin Belediyesi ve Erzin Merkez Camisi arkasında faaliyet göstermekte. Sipariş için (0530) 835 81 92 numaralı telefonu arayabilirsiniz.
 |
| Gürhan Güner & Nagihan Güner ve mutfak ekibiyle selfie |
Erzin Kadın Eli Kooperatifi'nin Doğuş Öyküsü
Usta Öğreticilikten Kooperatifçiliğe
"Üretken kadınlar kooperatifte hayat bulur"
Kooperatif kurma fikri kimden ve neden geldi? Bize bu kuruluş düşüncesinin, daha doğrusu hayalinin hayata geçirilme sürecini anlatır mısınız?
Kooperatif fikri şu şekilde gelişti: Ben kendim normalde mozaik ustasıyım. Katıldığım bir toplantıda kooperatifle ilgili bilgiler almıştık, o da benim aklıma yattı. Kooperatifin üretkenliğiyle ilgili büyük bir çalıştaydı bu. Sonrasında geldim, arkadaşlarımla konuştum. Üretken kadınların kooperatifte hayat bulacağını düşünerek 7 kadınla birlikte kurmuş olduk.
İnsanları ortak olmaya nasıl ikna ettiniz?
Tabi ki ilk başta çok zor... çünkü kırsal kesimde yaşıyoruz biz, insanlara bunu anlatmak biraz zordur. Ama şöyle; iş kadınlarıyla, üreten kadınlarla birlikte, ürettiği ürünler ellerinde kalmaktansa birlik olup üretmeyi plânlayarak başladık bu programa. O şekilde gelişti.
Kooperatif Ortakları
Ortaklarınız kimler?
Hatice Müjgan Seydioğlu, Hatıra Keskin. Bunlar benim yönetimim.
Kooperatif üç gruptan oluşuyor. Üç asil üyemiz, beş ana yedek üyemiz var.
Sibel Balyemez, Zehra Türk, Heves Türk, Nazlı Çiçek Çiftçi, Yeşim Çırak, Nermin Danış. Asil üyelerim.
Toplamda on beş kadınız biz.
Bu üye dediğiniz aslında ortak diye geçiyor değil mi?
Ortak tabi ki, tabi ki... Kooperatifte belli bir ortaklıkları var, belli bir pay oranları var. Kooperatifçilikte bu mecburî. Ana sözleşmeye dayalı çalıştığımız için, oradaki kurallara uygun bir şekilde hepsine bir pay oranı verilmesi gerekiyor. Ana sözleşmede şu vardır: Çalışan kadın kârdan pay alıyor, çalışmayan kadın alamıyor.
Kooperatif üyelerinin şöyle bir hakkı var: İsterse gelir, istemezse gelmez.
Çalışan kazanır, çalışmayan hiçbir kazanç elde edemez.
 |
Erzin Kadın Eli Kooperatifi |
Restoran ile Kooperatif Aynı Yerde
Peki bu üretim dediğiniz... aşağıda yapılan yemekler yani...
Hayır, yemek konusu ayrı... restoran kısmı bir üyemize ait şu anda.
Kooperatifte şu olabilir: birkaç dalda iş yapılabilir. Meselâ arkadaşın birisi geçer -restoran olarak düşünmeyelim burayı- şuraya kuaför salonunu açar. Buraya atıyorum, kendi el işçiliğini açar, öbür taraftan da yemek yapılır. Bu şekilde bölüm bölüm ayrılabilir.
Yemek kooperatifinin lokantadan farkı nedir?
Fiyat yönünden farklıdır. Biz piyasaya göre daha uygun veririz... kooperatifte bu böyledir yani; ürün satışımız da öyledir, yemek satışımızda böyledir.
 |
| Restoran menü fiyat çizelgesi |
(ads1)
Düğün ve Cenaze Yemeği Siparişi de Alıyorlar
Dün akşam size, "Yarın röportaj için müsait misiniz" diye WhatsApp'tan yazdığımda, cenaze yemeği hazırlayacağınızı söylemiştiniz.
Evet evet... Yani cenazeler, düğün yemekleri kapasitemizi aşmadığı sürece yapabiliyoruz. En fazla yapabileceğimiz 500 kişilik. Kooperatifte de yapılabiliyor. Resmî verilerimizde var; üyelerimiz sigortalı, maaşlı çalıştılar. Önceliğimiz onlar çünkü. Kadın istihdamını sağlamak bizim amacımız her şeyden önce.
Hayat Hatay Projesi
Mekân olarak sadece burada mı varsınız, şubeleriniz de var mı?
Hayır şubelerimiz yok henüz. Buraya bile depremden sonra güç belâ...
Yani kooperatif çok çok çok kazanan bir yer değildir. Özellikle de kadın kooperatifleri... Aldığımız projelerle, ondan sonra böyle küçük çaplı satışlarla ayakta durmaya çalışıyoruz. Hele de Erzin gibi bir yerde... (Nagihan hanımın eşi Gürhan Güner, "Hayat Hatay" diye karşıdan sufle veriyor, Nagihan hanım devam ediyor) Aynı anda aklımıza geldi. Sayın Hatay Valimizin şu anda kadın kooperatiflere sunduğu çok güzel bir proje var: Hayat Hatay Projesi. Burada hazırlanan ürünler, Hayat Hatay Projesi'nde ve web sitesinde satışa sunuluyor. Biz ürünlerimizi hazırlıyoruz, satış yapılıyor ve kooperatifin gideri görülüyor o gelen şeylerle de. Yani orada çalışanlar, emek edenler parasını alıyor. Biliyorsunuz biz bir limited şirketle aynı kapasitedeyiz.
Kooperatife Ortaklık Konusu
Kooperatif işletmesi ortaklardan oluşuyor. Peki Erzin'de yaşayan bir kadın, yemek yapıp kooperatifinizde satmak istese aranıza nasıl katılabilir? Ortak deyince aklımıza direkt sermaye geliyor ya.
Şimdi şöyle; ortaklarımız belli bir bütçe koyuyor ilk girişte, mecburî, bankaya dekontlarını yatırıyorlar. Ona göre biz de sistemimize giriş yapıyoruz ama o da çok cüz'î bir miktar.
Diğer büyük kooperatifler gibi bir meblâğ değil zaten.
Üyemiz olmayan kadınlardan da, hani dışarıdan da onlara yardım amaçlı yaptık zamanında ama verim alamadık biz açıkçası.
Makine Değil, Tamamen El İşi Ürünler
Bu şey vardı... Tarım Kredi Kooperatifi... Orada da el işi mantı...
Onlar hepsi hazır şeyler yani hani el işi diyorlar ama bir kooperatiften alınmıyor.
Ya ortaya koymuşlar böyle...
Stant koymuşlar, aynen aynen. El işçiliği diyorlar ama makina, belli yani.
Ben buranın zannetmiştim... belki ortak (iş birliği) diye.
Yok yok, biz söyledik, birkaç defa teklifte bulunduk ama yanaşmadılar. Biz de onun üzerine bir daha teklifte bulunmadık.
Bizimki yine eski sistem... bilindiği gibi o şekilde mantılarımız yapılıyor. Şu anda içli köfte yapılıyor meselâ aşağıda. Eski sistem. Hani köftenin de, mantının da makinası çıktı. Bizimki tamamen elle yapılan ürünler.
 |
| Kooperatif, Erzin Merkez Camisi arkasında |
Nagihan Hanımdan Tavsiyeler
"Öz güvenlerini ellerine alsınlar"
Anladım. Siz bir kadın girişimci olarak, evinde oturan veya başka birisinin işinde çalışan ama aklında, hayalinde kendi işini kurmak olup da cesaret edemeyen kadınlara ne söylemek istersiniz?
Ben yıllardan beri çalışan bir insanım ama hiç çalışmayan kadınlarımız gerçekten burada bastırılmış kişilikler. Yani, "Acaba şunu yapsam n' olur, bunu yapsam n' olur"la vakitleri geçiyor.
Öz güvenlerini ellerine alsınlar bence artık kadınlar.
Burada istihdam sağlamak istiyoruz ama, "N ' olur, ne denir" düşüncelerini kıramıyoruz bir türlü... bir türlü istihdama ortak edemiyoruz çoğunu.
"Elini taşın altına koysunlar"
Yani teklif ediyorsunuz ama yanaşmıyorlar.
Ya aynen... Yani insanlar şunu bekliyor: "Biz burada bugün çalışalım, hemen şey yapalım." (aynı gün paramızı alalım) Siz meselâ bir yerde maaşlı çalışıyorsunuz... bir ay sonra almıyor muyuz maaşımızı? Kırsalda kadınlara bunu anlatmak biraz zor.
Elini taşın altına koysunlar bence artık kadınlar.
Yani üretim yapılabilecek alan var, malzeme var. Artık rahatlıkla üretimlerini yapıp, güzel satışlarını da yapabilirler.
Bizim de ulaştığımız çok yer oldu deprem sonrası.
Hatay bize daha çok değer veriyor artık. Geçmişte bu kadar değerli değildik. Kooperatif sayesinde fazla değer veriyor ve kadınlara olan istihdamını da yaratmaya çalışıyor. Özellikle de vali bey bunun üzerinde çok duruyor.
"Bize ulaşabilirler"
Yani kadınlar da üretimlerinin satışını mutlaka yapabilecek yerler bulabilecek zamandayız artık. Web siteleri var, sosyal medya var veya bize ulaşabilirler.
 |
Kooperatif Başkanı Nagihan Güner ile mutfak ekibi |
(ads2)
"Hep birlikte üretime devam edelim"
"Ben bu kadar emeği heba edemem"
Peki iş hayatınızda şevkinizin kırıldığı oldu mu? Olduysa bunu nasıl aştınız? Olmadıysa istikrar konusunda iradenizi neye borçlusunuz?
Tabi ki çok zamanlar oldu kooperatifi ilk kurduğumuzda.
Normalde bütün ilçe ticaret odalarından, ilçe belediyelerinden, kaymakamlıklardan destek alarak kurulmuştur birçok kooperatif. Ama Erzin'de biz 7 kadın ve kurucu öncü olarak ben kendi ısrarımla direnerek kurdum kooperatifi. Büyük çoğunluğu kendi imkânlarım. Ben, kendim zaten çalışıyordum, dediğim gibi usta öğreticiydim.
Bir dönem (kurulduktan iki yıl sonra) artık tek başına yürütülemeyeceğini anladım... çöküş yaşadım.
Bazı işlerden sıkıntılar yaşadık. Meselâ yaptığımız yerlerden alamadığımız ücretler oldu.
Sonrasında işte valilik desteği de gelince tamamen hayata geçirdim. Çünkü neden? Kooperatif tek başına bir işleyiş değil aslında. 7 kişiyle veya 15 kişiyle kurulduysa, hepsinin desteğinin olması gereken bir yer.
Çalışan iş kadını sayısını sadece parmakla sayarsınız, o kadardır Erzin'de. İş kadınlarından da belli bir kısım, "Biz orada çalışamayız" (dediler.) Ama biz onlara belli zamanlarda destek verebileceklerini anlattık.
Birkaç iş kadını katıldı bize. Zamanla hastalık oldu falan, ayrıldılar.
Yani çöküş yaşadığım dönemde de şu şekilde ayağa kalktım: Tekrar yine kendi gücümle... arkadaşlarıma da, "Hep birlikte üretime devam edelim" diyerek, mantı yaparak, içli köfte yaparak, o şekilde hayata döndük.
En sonunda deprem sonrasında da Hatay valiliğinin bize verdiği desteklerle hayata döndük.
Yani şöyle bir mücadeleye giriyorsunuz: "Bu kadar emek ettim."
Kurulum aşaması ve sonra ilerleyen süreç gerçekten çok yorucu dönem oluyor. Maddî manevî sizi yıpratıyor ama, "Ben bu kadar emeğimi heba edemem" düşüncesiyle arkadaşlarla birlikte tekrardan hayata geçirdik.
Çalışma saatleriniz kaç kaç arası ve pazar günleri açık mısınız?
Çalışma saatlerimiz normalde 7:00-18:00 yaz dönemi. Cumartesi pazar çalışmıyoruz, sadece üretimimiz olduğu zamanlarda çalışıyoruz cumartesi günleri. Ama onun dışında çalışmıyoruz.
Yoğunluğunuzun arasında söyleşi teklifimi kabul ettiğiniz, zaman ayırıp sorularımı yanıtladığınız için teşekkür ederim.
Ben çok teşekkür ederim.
Erzin Kadın Eli Kooperatifi emekçilerine bol, bereketli satışlar dilerim.
Çok teşekkür ediyoruz bizimle bu röportajı yapacak kadar vakit ayırdığınız için. Bize zaman ayırdığınız için çok teşekkür ederiz, çok sağ olun.
Görüşünüzü buraya yazabilirsiniz